ÖZET
Amaç:
Halk arasında çatapat olarak bilinen patlayıcı eğlence oyuncaklarında aşırı derecede zehirli sarı fosfor bulunmaktadır. Çikolata ve şekerlemeye benzerlikleri nedeniyle çocuklar tarafından yenilmesi ölümle sonuçlanan bu maddenin üretimi yasaklanmış olduğu halde mahalle bakkallarında hala satılmaktadır. Bu konuya dikkat çekmek için bu sunumda Çocuk Acil Servisi’ne kusma yakınması ile getirilen bir sarı fosfor zehirlenme olgusunu sunmayı amaçladık.
Bulgular:
Kusma nedeniyle Çocuk Acil Servisimize getirilen 7 yaşında bir erkek hastanın öyküsü derinleştirildiğinde yaklaşık 10 saat önce bakkaldan çatapat aldığı ve oynarken yanlışlıkla yediğini annesine söylediği, fakat anne tarafından önemsenmediği, ancak kusmalarının başlaması üzerine, çatapatı yedikten yaklaşık 10 saat sonra Çocuk Acil Servisi’ne getirildiği öğrenildi. Birincil değerlendirmede solunum, dolaşım ve görünümü normaldı.Sistemik muayene bulgularında anormallik yoktu. İlk laboratuvar incelemelerine göre Hb;13.1 g/dL, Beyaz Küre Sayımı: 5200/mm3 ve Trombosit Sayısı: 254.000/mm3, Kan Gazi Analizi, İşlev Fonksiyon Testleri, PTT ve INR aktivitesi normal aralıklardaydı. Çatapat yediği öğrenilmesi üzerine bakılan serum fosfor düzeyinin 5.9 mg/dL olmasi nedeniyle akut fosfor zehirlenmesi düşünülerek hasta yoğun bakım ünitesine alındı ve alkalinizasyon tedavisi başlanıldı. Takiplerinde laboratuvar ölçümleri serum fosfor, Karaciğer İşlev Testleri, Kanama Parametreleri normal olan hasta 72 saat sonra taburcu edildi. Taburcu edildikten iki gün sonra, hasta kusma nedeniyle tekrar Çocuk Acil Servisi’ne getirildiğinde Karaciğer İşlev Testleri yüksek (ALT; 957 U/L ve AST; 434 U/L), INR aktivitesi 2.1, PTZ 20.7 sn ve PTT 62.7 sn olması üzerine tekrar yoğun bakım takibine alındı. Taze dondurulmuş plazma ve intravenöz NAC (100 mg/kg) tedavileri uygulandı. Hepatit Belirteçleri negatif olan ve enfeksiyon olasılığı bulunmayan hastamızın klinik izleminde Karaciğer İşlev Testleri ve INR değeri normale döndü.
Sonuç:
Yasaklanmış olmasına rağmen, çatapat yapımında kullanılan sarı fosfor aşırı derecede zehirleyici bir maddedir. Dokularda depolanabilir ve transplantasyon gerektirebilecek öldürücü akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Bu nedenle, Çocuk Acil Servis çalışanları kusma ile gelen çocuklarda diğer zehirlenmeler kadar çatapat zehirlenmesi olasılığının farkında olmalıdır.